(G)een straat voor Frits Koolhoven
Bovenstaand artikel zorgde voor extra post in mijn mailbox.
Post van mensen die meer van de vlieghistorie afweten dan ik.
Ook werd mijn eigen nieuwsgierigheid gewekt door het t.v. drama De Vliegende Hollanders, dat afweek van een aantal mij bekende gebeurtenissen.
Dat zette me op het spoor om toch nog eens e.e.a. te onderzoeken.
Dit leverde vraagtekens op bij wel een straatnaam voor Anthony Fokker en Albert Plesman en niet voor Frits Koolhoven.
Net zo als Koolhoven hebben die andere heren ook wel wat smetjes op hun blazoen.
Anthony Fokker:
Tijdens de eerste wereldoorlog was hij werkzaam in Duitsland, waar hij als belangrijkste constructeur vliegtuigen voor het Duitse leger maakte.
De Fokker Dr. I en zijn piloot, de Rode Baron Manfred von Richthofen hadden een roemruchte reputatie.
Het automatische wapen van de Fokker Dr. I kon dank zij een bijzondere constructie tussen de draaiende propeller door schieten zonder die te raken.
Daarmee werd een record aan Engelse vliegtuigen neergehaald; in het Britse parlement werden Britse Piloten zelfs Fokkervoer genoemd!
Fokker (Links) was bevriend met von Richthoven. (helemaal rechts)
Nadat deze gesneuveld was, werd het commando overgenomen door Hermann Göring, die ook een persoonlijke vriend van hem werd.
Na de capitulatie van de Duitsers mochten ze geen luchtmacht meer hebben en moesten alle D VII Fokker-vliegtuigen worden vernietigd, aldus het Verdrag van Versailles.
Fokker liet echter 4 treinen van zo’n 60 treinwagons naar Nederland rijden, volgeladen met vliegtuigen en vliegtuigonderdelen.
De treinen waren zo lang, dat ze niet op een zijspoor pasten en daardoor niet gecontroleerd konden worden.
Sommige bronnen spreken ook van zo’n 20.000 gulden aan steekpenningen, die aan Duitse douaniers gegeven werden.
Er komt in 1919 een eerste Nederlandse vliegtuigfabriek, waarbij de naam van Fokker zorgvuldig wordt vermeden gezien zijn oorlogsverleden.
Het niet vermelden van zijn naam, gebeurt in 1922 ook in Amerika, waar Fokker een nieuwe fabriek the Atlantic Aircraft Corporation begint.
Wel claimde Duitsland een flink bedrag aan achterstallig belastinggeld!
Hij onderhandelt met Reichsambtenaren in Oldenzaal en ze komen overeen dat hij 6 miljoen Reichsmark in 5 jaar zal betalen.
Door de oplopende Reichsmark-inflatie was dat geen probleem.
Een aantal van de “geredde” vliegtuigen wordt aan de Russen verkocht.
Het verworven kapitaal hiervan investeert Fokker in nieuwe ontwerpen.
Zijn persoonlijke vriend Göring was werkeloos; Fokker huurde hem als demonstratiepiloot.
Hij demonstreerde o.a. de Fokker jager D.VII in Denemarken en Zweden.
Albert Plesman:
We maken een sprong naar 1939
Plesman ziet een dreigende oorlog en dat betekent gesloten luchtlijnen en crisis voor de KLM.
Hij spreekt met Mussolini en Göring, de laatste kende hij al uit 1919, om een oorlog te voorkomen.
Op 1 september 1939 vallen de Duitsers Polen binnen … de rest is bekend.
Nadat het westen ook onder de voet is gelopen, reist Plesman in juli 1940 naar Berlijn.
Daar bespreekt hij met Göring een door hem zelf ontworpen vredesvoorstel.
Immers als er vrede komt, kan het luchtruim weer open en de KLM weer vliegen!
Zijn idee kwam er op neer een opdeling van de wereld in interessegebieden te maken, waarbij Groot-Brittannië zijn rijk zou blijven regeren, de VS het Amerikaanse dubbele continent en Duitsland continentaal Europa.
De Duits-Sovjet "samenwerking" (niet-aanvalsverdrag!) zou moeten worden voortgezet en verdiept om Afrika op te nemen in het Europese "grotere gebied" (in de vorm van een soort Duits-Russische soeverein gebied).
Het bod zou via de Zweedse ambassade in Berlijn en de Zweedse regering aan Londen worden doorgegeven.
Hoewel de "Reichskanzlei" op 25 juli zijn goedkeuring had gegeven voor deze stap, mislukte de verzending omdat "het Reichsministerie van Buitenlandse Zaken" de technische overdracht verbood zonder enige verdere uitleg.
Plesman ontmoette Göring opnieuw op 30 augustus 1940 en waarschuwde hem dringend voor de aanstaande Amerikaanse interventie in de oorlog: "Maarschalk, je moet bang zijn voor de VS ...; Maarschalk, je zult worden verpletterd"
Via Stockholm bereikte het voorstel van Plesman uiteindelijk eind augustus Londen.
De Britse minister van Buitenlandse Zaken Lord Halifax beschouwde het initiatief van Plesman echter mislukt vanwege Hitlers negatieve houding en deelt dat mee aan Minister van Kleffens.
De Britse inlichtingendienst had ondertussen een aanvalsplan op Engeland onderschept.
Op 5 mei 1941 ontsnappen invlieger Hidde Leegstra en ir. Pieter J.C. Vos van Fokker met een Fokker G1 vanaf Schiphol naar Engeland.
De SD verdenkt een flink aantal KLM-ers in de veronderstelling dat zij aan die ontsnapping hebben meegewerkt.
Er worden huiszoekingen gedaan, ook bij Plesman.
Daarbij duikt ook het dossier op, waarin de vredesvoorstellen van de KLM directeur staan.
Heydrich confronteert Göring, die zijn kant van het verhaal vertelt en tevens Plesman laat oppakken.
Die wordt gevangen gezet in het “Oranjehotel” in Scheveningen .
Daar krijgt Plesman op 10 juli bezoek van de Zweedse vliegenier van adellijke afkomst Carl Gustav von Rosen, die Plesman van de KLM kende.
Von Rosen had jaren in Ethiopië gevlogen en was bevriend met Haile Selassie.
Plesman engageerde hem in februari 1937.
Na een korte opleiding bij de KLM maakte hij meerdere vluchten naar Java, meestal met Viruly.
Op 10 mei 1940 woonde hij met zijn vrouw in Gorinchem.
Hij reed meteen naar Schiphol en kon de onbeschadigde DC-3PH-ARZ van de KLM camoufleren.
Hiermee vloog hij op 13 mei 1940 met belangrijke documenten van Schiphol naar Engeland.
De tante van von Rosen was met oom Hermann Göring getrouwd geweest.
Göring was inmiddels weduwnaar.
Plesman geeft aan von Rosen een brief mee, waarin hij uiteen zet welke vriendschappelijke gevoelens hij altijd voor zijn oom Hermann heeft gehad, en dat hij nooit iets zou doen om diens belangen te dwarsbomen.
De brief bevindt zich in het in Riksarkivet in Stockholm en deze vindt u als illustratie hieronder: **)
Post van mensen die meer van de vlieghistorie afweten dan ik.
Ook werd mijn eigen nieuwsgierigheid gewekt door het t.v. drama De Vliegende Hollanders, dat afweek van een aantal mij bekende gebeurtenissen.
Dat zette me op het spoor om toch nog eens e.e.a. te onderzoeken.
Dit leverde vraagtekens op bij wel een straatnaam voor Anthony Fokker en Albert Plesman en niet voor Frits Koolhoven.
Net zo als Koolhoven hebben die andere heren ook wel wat smetjes op hun blazoen.
Anthony Fokker:
Tijdens de eerste wereldoorlog was hij werkzaam in Duitsland, waar hij als belangrijkste constructeur vliegtuigen voor het Duitse leger maakte.
De Fokker Dr. I en zijn piloot, de Rode Baron Manfred von Richthofen hadden een roemruchte reputatie.
Het automatische wapen van de Fokker Dr. I kon dank zij een bijzondere constructie tussen de draaiende propeller door schieten zonder die te raken.
Daarmee werd een record aan Engelse vliegtuigen neergehaald; in het Britse parlement werden Britse Piloten zelfs Fokkervoer genoemd!
Fokker (Links) was bevriend met von Richthoven. (helemaal rechts)
Nadat deze gesneuveld was, werd het commando overgenomen door Hermann Göring, die ook een persoonlijke vriend van hem werd.
Na de capitulatie van de Duitsers mochten ze geen luchtmacht meer hebben en moesten alle D VII Fokker-vliegtuigen worden vernietigd, aldus het Verdrag van Versailles.
Fokker liet echter 4 treinen van zo’n 60 treinwagons naar Nederland rijden, volgeladen met vliegtuigen en vliegtuigonderdelen.
De treinen waren zo lang, dat ze niet op een zijspoor pasten en daardoor niet gecontroleerd konden worden.
Sommige bronnen spreken ook van zo’n 20.000 gulden aan steekpenningen, die aan Duitse douaniers gegeven werden.
Er komt in 1919 een eerste Nederlandse vliegtuigfabriek, waarbij de naam van Fokker zorgvuldig wordt vermeden gezien zijn oorlogsverleden.
Het niet vermelden van zijn naam, gebeurt in 1922 ook in Amerika, waar Fokker een nieuwe fabriek the Atlantic Aircraft Corporation begint.
Wel claimde Duitsland een flink bedrag aan achterstallig belastinggeld!
Hij onderhandelt met Reichsambtenaren in Oldenzaal en ze komen overeen dat hij 6 miljoen Reichsmark in 5 jaar zal betalen.
Door de oplopende Reichsmark-inflatie was dat geen probleem.
Een aantal van de “geredde” vliegtuigen wordt aan de Russen verkocht.
Het verworven kapitaal hiervan investeert Fokker in nieuwe ontwerpen.
Zijn persoonlijke vriend Göring was werkeloos; Fokker huurde hem als demonstratiepiloot.
Hij demonstreerde o.a. de Fokker jager D.VII in Denemarken en Zweden.
Albert Plesman:
We maken een sprong naar 1939
Plesman ziet een dreigende oorlog en dat betekent gesloten luchtlijnen en crisis voor de KLM.
Hij spreekt met Mussolini en Göring, de laatste kende hij al uit 1919, om een oorlog te voorkomen.
Op 1 september 1939 vallen de Duitsers Polen binnen … de rest is bekend.
Nadat het westen ook onder de voet is gelopen, reist Plesman in juli 1940 naar Berlijn.
Daar bespreekt hij met Göring een door hem zelf ontworpen vredesvoorstel.
Immers als er vrede komt, kan het luchtruim weer open en de KLM weer vliegen!
Zijn idee kwam er op neer een opdeling van de wereld in interessegebieden te maken, waarbij Groot-Brittannië zijn rijk zou blijven regeren, de VS het Amerikaanse dubbele continent en Duitsland continentaal Europa.
De Duits-Sovjet "samenwerking" (niet-aanvalsverdrag!) zou moeten worden voortgezet en verdiept om Afrika op te nemen in het Europese "grotere gebied" (in de vorm van een soort Duits-Russische soeverein gebied).
Het bod zou via de Zweedse ambassade in Berlijn en de Zweedse regering aan Londen worden doorgegeven.
Hoewel de "Reichskanzlei" op 25 juli zijn goedkeuring had gegeven voor deze stap, mislukte de verzending omdat "het Reichsministerie van Buitenlandse Zaken" de technische overdracht verbood zonder enige verdere uitleg.
Plesman ontmoette Göring opnieuw op 30 augustus 1940 en waarschuwde hem dringend voor de aanstaande Amerikaanse interventie in de oorlog: "Maarschalk, je moet bang zijn voor de VS ...; Maarschalk, je zult worden verpletterd"
Via Stockholm bereikte het voorstel van Plesman uiteindelijk eind augustus Londen.
De Britse minister van Buitenlandse Zaken Lord Halifax beschouwde het initiatief van Plesman echter mislukt vanwege Hitlers negatieve houding en deelt dat mee aan Minister van Kleffens.
De Britse inlichtingendienst had ondertussen een aanvalsplan op Engeland onderschept.
Op 5 mei 1941 ontsnappen invlieger Hidde Leegstra en ir. Pieter J.C. Vos van Fokker met een Fokker G1 vanaf Schiphol naar Engeland.
De SD verdenkt een flink aantal KLM-ers in de veronderstelling dat zij aan die ontsnapping hebben meegewerkt.
Er worden huiszoekingen gedaan, ook bij Plesman.
Daarbij duikt ook het dossier op, waarin de vredesvoorstellen van de KLM directeur staan.
Heydrich confronteert Göring, die zijn kant van het verhaal vertelt en tevens Plesman laat oppakken.
Die wordt gevangen gezet in het “Oranjehotel” in Scheveningen .
Daar krijgt Plesman op 10 juli bezoek van de Zweedse vliegenier van adellijke afkomst Carl Gustav von Rosen, die Plesman van de KLM kende.
Von Rosen had jaren in Ethiopië gevlogen en was bevriend met Haile Selassie.
Plesman engageerde hem in februari 1937.
Na een korte opleiding bij de KLM maakte hij meerdere vluchten naar Java, meestal met Viruly.
Op 10 mei 1940 woonde hij met zijn vrouw in Gorinchem.
Hij reed meteen naar Schiphol en kon de onbeschadigde DC-3PH-ARZ van de KLM camoufleren.
Hiermee vloog hij op 13 mei 1940 met belangrijke documenten van Schiphol naar Engeland.
De tante van von Rosen was met oom Hermann Göring getrouwd geweest.
Göring was inmiddels weduwnaar.
Plesman geeft aan von Rosen een brief mee, waarin hij uiteen zet welke vriendschappelijke gevoelens hij altijd voor zijn oom Hermann heeft gehad, en dat hij nooit iets zou doen om diens belangen te dwarsbomen.
De brief bevindt zich in het in Riksarkivet in Stockholm en deze vindt u als illustratie hieronder: **)
Von Rosen reist daarna regelrecht naar het grote landgoed Carinhall van Göring, 60 km buiten Berlijn, om te verklaren dat Plesman volkomen onschuldig is aan de ontsnapping van de beide Nederlanders.
Hij herinnert Göring er aan dat deze zelf eerder heeft erkend dat Plesman een van de belangrijkste luchtvaartpioniers is.
Na heftige woordenwisselingen laat Göring zich overhalen om opdracht te geven om Plesman in vrijheid te stellen.
Dit gebeurt pas op 11 april 1942.
Plesman mag zich dan niet meer met de KLM bemoeien en moet ook weg uit Amsterdam.
Hij gaat in de buurt van Enschede wonen.
Na de oorlog de Rattenlijn:
Tussen 1945 en 1947 leken veel SS'ers in rook te zijn opgegaan, daarbij geholpen door een hulporganisatie, genaamd Odessa. ['Organisation der ehemaligen SS-Angehörigen']
Die club regelde visa en tickets voor deze zogenaamd ‘zwarte monniken’
Terwijl de directie o.l.v. Plesman de andere kant opkeek, vloog de KLM een flink aantal Nazi’s van Zürich naar Zuid Amerika, naar Uruguay en Argentinië.
Via deze zogenaamde Rattenlijn vluchtten o.a. de oorlogsmisdadigers Erich Priebke, Bernard Helfrich, Klaus Barbie, Adolf Eichmann, Josef Mengele en Gustav Wagner.
Saillant detail: Van de vlucht van Helfrich staat vast dat hij met een KLM toestel naar Argentinië ging, dat de naam 'Prins Bernhard' droeg.
Zij werden in Zuid Amerika hartelijk ontvangen door dictator Peron.
We mogen concluderen, dat Koolhoven niet de enige met een smetje op zijn blazoen was.
Ook bij Plesman en Fokker, die wel een straatnaam op het terrein van het voormalige vliegveld Waalhaven kregen, zien we niet weg te poetsen vlekjes.
Kennelijk zijn deze niet meegenomen in het oordeel van de commissie.
We blijven dan ook met aardig wat vraagtekens zitten.
Alleen de straatnamencommissie kan die vraagtekens weghalen!
Hij herinnert Göring er aan dat deze zelf eerder heeft erkend dat Plesman een van de belangrijkste luchtvaartpioniers is.
Na heftige woordenwisselingen laat Göring zich overhalen om opdracht te geven om Plesman in vrijheid te stellen.
Dit gebeurt pas op 11 april 1942.
Plesman mag zich dan niet meer met de KLM bemoeien en moet ook weg uit Amsterdam.
Hij gaat in de buurt van Enschede wonen.
Na de oorlog de Rattenlijn:
Tussen 1945 en 1947 leken veel SS'ers in rook te zijn opgegaan, daarbij geholpen door een hulporganisatie, genaamd Odessa. ['Organisation der ehemaligen SS-Angehörigen']
Die club regelde visa en tickets voor deze zogenaamd ‘zwarte monniken’
Terwijl de directie o.l.v. Plesman de andere kant opkeek, vloog de KLM een flink aantal Nazi’s van Zürich naar Zuid Amerika, naar Uruguay en Argentinië.
Via deze zogenaamde Rattenlijn vluchtten o.a. de oorlogsmisdadigers Erich Priebke, Bernard Helfrich, Klaus Barbie, Adolf Eichmann, Josef Mengele en Gustav Wagner.
Saillant detail: Van de vlucht van Helfrich staat vast dat hij met een KLM toestel naar Argentinië ging, dat de naam 'Prins Bernhard' droeg.
Zij werden in Zuid Amerika hartelijk ontvangen door dictator Peron.
We mogen concluderen, dat Koolhoven niet de enige met een smetje op zijn blazoen was.
Ook bij Plesman en Fokker, die wel een straatnaam op het terrein van het voormalige vliegveld Waalhaven kregen, zien we niet weg te poetsen vlekjes.
Kennelijk zijn deze niet meegenomen in het oordeel van de commissie.
We blijven dan ook met aardig wat vraagtekens zitten.
Alleen de straatnamencommissie kan die vraagtekens weghalen!
**) De brief van von Rosen werd me aangereikt door luchtvaartauteur Dik Top, die eind vorige eeuw een boek over Frits Koolhoven schreef.
Samen met Jan Grisnich hoopt hij volgend jaar, bij de 75e sterfdag van Koolhoven (1 juli ) een nieuw omvangrijker boek over hem uit te geven.